intro
In dit deel leer je wat je kan verwachten van een baby tot ongeveer vier maanden met betrekking tot slaap, maar ook hoe je zelf als ouder enigszins uitgerust blijft.
In de buik ging slapen en wakker worden vanzelf. Je baby werd moe, voelde zich veilig en ontspannen en viel in slaap. Na de geboorte moet je baby omgaan met de zwaartekracht en het wegvallen van de begrenzing van de baarmoeder, temperatuurverschillen, geluiden, honger en dorst en het verteren van de melk. Het slapen doet je baby tussendoor en in die eerste paar maanden hoef je eigenlijk niets anders te doen dan een basis te leggen voor ontspannen slaap. Ook daar gaat dit deel over.
Je kan als ouder ongelofelijk veel informatie vinden over het slapen van je baby. Die informatie kan fijn zijn maar kan je ook erg onzeker maken. Terwijl, je baby kon al zelf slapen in de buik, grote kans dat het daarbuiten ook zal lukken.
In de buik ging slapen en wakker worden vanzelf. Je baby werd moe, voelde zich veilig en ontspannen en viel in slaap. Na de geboorte moet je baby omgaan met de zwaartekracht en het wegvallen van de begrenzing van de baarmoeder, temperatuurverschillen, geluiden, honger en dorst en het verteren van de melk. Het slapen doet je baby tussendoor en in die eerste paar maanden hoef je eigenlijk niets anders te doen dan een basis te leggen voor ontspannen slaap. Ook daar gaat dit deel over.
Je kan als ouder ongelofelijk veel informatie vinden over het slapen van je baby. Die informatie kan fijn zijn maar kan je ook erg onzeker maken. Terwijl, je baby kon al zelf slapen in de buik, grote kans dat het daarbuiten ook zal lukken.
- Verwachtingsmanagement
- Basis leggen ontspannen slaap
- Zelf enigszins uitgerust blijven
verwachtingsmanagement
Wat is normaal?
Het aantal uren slaap dat een jonge baby per dag nodig heeft, varieert enorm. Voor de ene pasgeborene is negen uur slaap voldoende en het andere kindje slaapt negentien uur per etmaal. Dat is dus een waanzinnig verschil en allebei normaal! Als we uitgaan van een gemiddelde van veertien uur slaap per etmaal, dan is je baby dus ongeveer tien uur per dag wakker. Dit staat in schril contrast met ons maatschappelijke beeld van een baby, namelijk eentje die voornamelijk slaapt.
Baby’s slapen daarbij doorgaans gefragmenteerd. Kleine korte slaapjes en af en toe een lange ruk. Een kwartietje hier, een paar uur daar en alles daar tussenin. Dag en nacht. Rond zes weken gaat je baby zelf melatonine aanmaken, het hormoon dat je slaperig maakt zodra het donker wordt. Dit is de start van het ontwikkelen van een dag- en nachtritme. Dit betekent niet dat je baby vanaf dan de hele nacht doorslaapt, al zijn er enkele baby’s die dit wel doen (praat hier dan niet teveel met andere ouders over, heb compassie...). Rond twee a drie maanden begint dit dag- en nachtritme wat duidelijker te worden en rond de vijf maanden ontwikkelt zich een herkenbaar slaappatroon. Jij als ouder hebt dan aardig in de gaten wat het ritme van jouw baby is. Bij zeven maanden gaat je baby leren de korte slaapjes aan elkaar te rijgen en als klap op de vuurpijl gaan baby’s gemiddeld doorslapen rond de negen a twaalf maanden.
Gemiddeld dus. Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen en hoor je in je omgeving andere verhalen. Sommige baby’s slapen vlot door en sommige doen er jaren over. Wees je ervan bewust dat dit met name in de eerste maanden doorgaans ligt aan het temperament van de baby zelf en niet aan de kwaliteiten van jou als ouder.
Het aantal uren slaap dat een jonge baby per dag nodig heeft, varieert enorm. Voor de ene pasgeborene is negen uur slaap voldoende en het andere kindje slaapt negentien uur per etmaal. Dat is dus een waanzinnig verschil en allebei normaal! Als we uitgaan van een gemiddelde van veertien uur slaap per etmaal, dan is je baby dus ongeveer tien uur per dag wakker. Dit staat in schril contrast met ons maatschappelijke beeld van een baby, namelijk eentje die voornamelijk slaapt.
Baby’s slapen daarbij doorgaans gefragmenteerd. Kleine korte slaapjes en af en toe een lange ruk. Een kwartietje hier, een paar uur daar en alles daar tussenin. Dag en nacht. Rond zes weken gaat je baby zelf melatonine aanmaken, het hormoon dat je slaperig maakt zodra het donker wordt. Dit is de start van het ontwikkelen van een dag- en nachtritme. Dit betekent niet dat je baby vanaf dan de hele nacht doorslaapt, al zijn er enkele baby’s die dit wel doen (praat hier dan niet teveel met andere ouders over, heb compassie...). Rond twee a drie maanden begint dit dag- en nachtritme wat duidelijker te worden en rond de vijf maanden ontwikkelt zich een herkenbaar slaappatroon. Jij als ouder hebt dan aardig in de gaten wat het ritme van jouw baby is. Bij zeven maanden gaat je baby leren de korte slaapjes aan elkaar te rijgen en als klap op de vuurpijl gaan baby’s gemiddeld doorslapen rond de negen a twaalf maanden.
Gemiddeld dus. Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen en hoor je in je omgeving andere verhalen. Sommige baby’s slapen vlot door en sommige doen er jaren over. Wees je ervan bewust dat dit met name in de eerste maanden doorgaans ligt aan het temperament van de baby zelf en niet aan de kwaliteiten van jou als ouder.
Basis ontspannen slaap
Hoe help je je baby slapen?
Dat doe je door je baby de gelegenheid te geven lekker in slaap te vallen als ze moe is. Je laat haar keer op keer voelen dat het veilig en fijn is om te gaan slapen. Baby’s voelen zich verbonden en in goede handen als ze vastgehouden worden en ze verzadigd zijn van melk. Daarom vallen ze ook vaak in slaap aan de borst of fles en vinden veel baby’s het onprettig om weggelegd te worden.
De eerste weken valt er vaak geen peil op te trekken wanneer je baby moe is of hoe lang ze slaapt en is er geen ritme of regelmaat. Het helpt als je een beetje kan meebewegen met het grillige ritme van je baby. Vermoeidheidssignalen herkennen is in de eerste maanden niet altijd even makkelijk (ja oke, behalve bij jezelf...). Dit en de onvoorspelbaarheid van de dag kan je een gevoel van controleverlies of falen geven, juist in een periode dat je iets nieuws leert en het graag goed wil doen. Weet dan dat je als ouder enkel de gelegenheid voor slaap hoeft te bieden. Of ze ook daadwerkelijk gaat slapen, dat bepaalt je baby zelf, maar jij als ouder doet het al heel snel goed. Je bént er! Moet hier nog iets staan over wat je dan kan doen?
Dat doe je door je baby de gelegenheid te geven lekker in slaap te vallen als ze moe is. Je laat haar keer op keer voelen dat het veilig en fijn is om te gaan slapen. Baby’s voelen zich verbonden en in goede handen als ze vastgehouden worden en ze verzadigd zijn van melk. Daarom vallen ze ook vaak in slaap aan de borst of fles en vinden veel baby’s het onprettig om weggelegd te worden.
De eerste weken valt er vaak geen peil op te trekken wanneer je baby moe is of hoe lang ze slaapt en is er geen ritme of regelmaat. Het helpt als je een beetje kan meebewegen met het grillige ritme van je baby. Vermoeidheidssignalen herkennen is in de eerste maanden niet altijd even makkelijk (ja oke, behalve bij jezelf...). Dit en de onvoorspelbaarheid van de dag kan je een gevoel van controleverlies of falen geven, juist in een periode dat je iets nieuws leert en het graag goed wil doen. Weet dan dat je als ouder enkel de gelegenheid voor slaap hoeft te bieden. Of ze ook daadwerkelijk gaat slapen, dat bepaalt je baby zelf, maar jij als ouder doet het al heel snel goed. Je bént er! Moet hier nog iets staan over wat je dan kan doen?
IS MIJN BABY MOE?
Een baby laat zien dat ze moe is door in slaap te vallen. Daaraan voorafgaand zie je vaak een of meer van deze signalen:
Al deze signalen kunnen ook iets anders betekenen, het is een kwestie van kijken, uitproberen, af en toe de plank misslaan en het opnieuw proberen. Je baby verwacht niet dat je het allemaal precies weet, dat duurt gewoon een tijd en dat is ook precies de bedoeling.
Als jij bij je baby merkt dat ze moe is, heb je een heel scala aan mogelijkheden. Het loont de moeite het een en ander eens uit te proberen en te ontdekken wat er op dat moment bij jullie past. Het uitgangspunt is om haar een gevoel van geborgenheid en nabijheid te geven en in een staat van ontspanning te brengen. Wat kun je allemaal doen?
In de herhaling zit de verdieping.
Zal ze dan altijd lekker gaan slapen? Soms wel. Probeer je baby niet langer dan een kwartier in slaap te helpen. Lukt het niet? Misschien was ze toch niet moe. Geen probleem, dan probeer je het later nog eens en gaan jullie wat anders doen. Op sommige dagen zal het makkelijk gaan, op andere niet.
Veel baby’s zijn onrustig in de namiddag, dat hoort echt bij het vierde trimester. Ze zijn dan klaar met de dag en hebben jou nodig om te ontladen en uiteindelijk tot rust te komen. Doe wat werkt en wees creatief. Veel ouders doen hun baby op dit moment in de drager, geven frequent kleine slokjes aan de borst of fles en leren met één hand hun avondeten te eten.
Je kan een doekje dat naar jou ruikt of een knuffel bij haar in de buurt leggen zodra ze moe begint te worden, na een tijdje zal ze daaraan wennen en helpt het knuffeltje haar ook zonder jou in slaap te vallen. Ook kun je een vast liedje voor haar zingen, of een ritueel bedenken dat je altijd uitvoert als ze naar bed gaat. Dat ritueel voer je zo'n zes miljoen keer uit en na een tijdje beklijft het. Ter herhaling: rond vijf maanden ontwikkelt zich een herkenbaar slaappatroon. Je hebt de tijd.
- Staren
- Weg kijken
- Bleek worden
- Zachtjes huilen of het niet meer naar de zin hebben
- Drukke ongecontroleerde bewegingen maken
- Gapen of een 'Aauw' klank maken.
- Haar gezichtje verstoppen
- Raspend geluid maken
- Hard huilen (zie les Troosten)
Al deze signalen kunnen ook iets anders betekenen, het is een kwestie van kijken, uitproberen, af en toe de plank misslaan en het opnieuw proberen. Je baby verwacht niet dat je het allemaal precies weet, dat duurt gewoon een tijd en dat is ook precies de bedoeling.
Als jij bij je baby merkt dat ze moe is, heb je een heel scala aan mogelijkheden. Het loont de moeite het een en ander eens uit te proberen en te ontdekken wat er op dat moment bij jullie past. Het uitgangspunt is om haar een gevoel van geborgenheid en nabijheid te geven en in een staat van ontspanning te brengen. Wat kun je allemaal doen?
- Vertragen in je bewegingen en rustig praten
- Haar in je armen nemen en wiegen
- Haar in de drager of draagdoek doen en wandelen
- Een zacht liedje zingen
- Haar in de wandelwagen leggen en naar buiten gaan
- Haar een slokje warme melk geven of even laten zuigen aan de borst of speen.
- Haar even neerleggen
- Inbakeren
- Haar ruimte geven voor wat tranen
- Haar in haar wieg, bedje of andere slaapplek leggen
In de herhaling zit de verdieping.
Zal ze dan altijd lekker gaan slapen? Soms wel. Probeer je baby niet langer dan een kwartier in slaap te helpen. Lukt het niet? Misschien was ze toch niet moe. Geen probleem, dan probeer je het later nog eens en gaan jullie wat anders doen. Op sommige dagen zal het makkelijk gaan, op andere niet.
Veel baby’s zijn onrustig in de namiddag, dat hoort echt bij het vierde trimester. Ze zijn dan klaar met de dag en hebben jou nodig om te ontladen en uiteindelijk tot rust te komen. Doe wat werkt en wees creatief. Veel ouders doen hun baby op dit moment in de drager, geven frequent kleine slokjes aan de borst of fles en leren met één hand hun avondeten te eten.
Je kan een doekje dat naar jou ruikt of een knuffel bij haar in de buurt leggen zodra ze moe begint te worden, na een tijdje zal ze daaraan wennen en helpt het knuffeltje haar ook zonder jou in slaap te vallen. Ook kun je een vast liedje voor haar zingen, of een ritueel bedenken dat je altijd uitvoert als ze naar bed gaat. Dat ritueel voer je zo'n zes miljoen keer uit en na een tijdje beklijft het. Ter herhaling: rond vijf maanden ontwikkelt zich een herkenbaar slaappatroon. Je hebt de tijd.
Veilig slapen
Het is belangrijk dat je baby veilig kan slapen en dat kan op verschillende manieren.
Jouw lijf is een veilige plek, mits je zelf wakker bent of jullie samen op een plek slapen die geschikt is voor een baby. Dat is het alleen als je baby na 37 weken zwangerschap is geboren, jullie op een matras liggen en ze nergens tussen kan komen, onder kan schuiven of af kan vallen. Als je rookt of drinkt, leg je je baby niet bij je in bed. Je baby kan dan in een co-sleeper op een eigen matras tegen jouw bed slapen, of in een eigen bed. Het wordt afgeraden om je baby op een aparte kamer te laten slapen, maar het kan zijn dat je hier toch voor kiest. Overdag kan je baby de eerste maanden onder ouderlijk toezicht vrijwel overal slapen, of het nou donker is of niet. In een draagdoek, op je schoot, in de box, in de wandelwagen of in een babynest. In de keuken, buiten, in de auto of in de tuin. Zolang er maar iemand bij haar in de buurt is en haar kan zien.
In de nacht vinden baby's het bijna altijd fijn om dichtbij een ander mens in de buurt te slapen. Jonge baby’s passen hun hartslag en ademhaling aan op hun verzorger, een slim trucje om niet te diep in slaap te vallen en veilig de nacht door te komen. Door jou te horen of te voelen, zal ze zich geborgen voelen en makkelijker weer in slaap vallen. Als je baby wat verder van je vandaan ligt, dan zal ze waarschijnlijk zelf wat geluidjes gaan maken om zo niet al te diep in slaap te vallen en goed door te ademen. Baby’s kunnen veel geluid maken tijdens hun slaap, zonder dat ze daar zelf last van hebben. Ouders moeten daar vaak aan wennen.
Als je baby goed groeit, hoef je haar ’s nachts niet wakker te maken voor een voeding. Ze zal zichzelf melden. Geef je borstvoeding, dan vinden veel moeders het prettig dit liggend in bed te doen. Door de hormonen die vrijkomen tijdens het geven van de borst, vallen moeders gemakkelijk (weer) in slaap. Dat is lekker, maar zorg dan dat je bed veilig is voor je baby. Of blijf wakker en leg haar terug in haar eigen bed. Ouders die een fles geven zijn doorgaans ook heel blij als ze weer verder kunnen slapen, dus daar geldt hetzelfde voor. Misschien een inkoppertje, maar hou het ’s nachts rustig. Doe geen fel licht aan, verschoon alleen als het echt nodig is en hou je baby zo slaperig mogelijk. Als je baby aan de borst of fles in slaap is gevallen, laat haar dan zo zachtjes mogelijk verder slapen. Maak je niet te druk over boertjes of melk die moet ‘zakken’. De meeste baby’s hebben daar in de nacht niet zo’n last van.
Jouw lijf is een veilige plek, mits je zelf wakker bent of jullie samen op een plek slapen die geschikt is voor een baby. Dat is het alleen als je baby na 37 weken zwangerschap is geboren, jullie op een matras liggen en ze nergens tussen kan komen, onder kan schuiven of af kan vallen. Als je rookt of drinkt, leg je je baby niet bij je in bed. Je baby kan dan in een co-sleeper op een eigen matras tegen jouw bed slapen, of in een eigen bed. Het wordt afgeraden om je baby op een aparte kamer te laten slapen, maar het kan zijn dat je hier toch voor kiest. Overdag kan je baby de eerste maanden onder ouderlijk toezicht vrijwel overal slapen, of het nou donker is of niet. In een draagdoek, op je schoot, in de box, in de wandelwagen of in een babynest. In de keuken, buiten, in de auto of in de tuin. Zolang er maar iemand bij haar in de buurt is en haar kan zien.
In de nacht vinden baby's het bijna altijd fijn om dichtbij een ander mens in de buurt te slapen. Jonge baby’s passen hun hartslag en ademhaling aan op hun verzorger, een slim trucje om niet te diep in slaap te vallen en veilig de nacht door te komen. Door jou te horen of te voelen, zal ze zich geborgen voelen en makkelijker weer in slaap vallen. Als je baby wat verder van je vandaan ligt, dan zal ze waarschijnlijk zelf wat geluidjes gaan maken om zo niet al te diep in slaap te vallen en goed door te ademen. Baby’s kunnen veel geluid maken tijdens hun slaap, zonder dat ze daar zelf last van hebben. Ouders moeten daar vaak aan wennen.
Als je baby goed groeit, hoef je haar ’s nachts niet wakker te maken voor een voeding. Ze zal zichzelf melden. Geef je borstvoeding, dan vinden veel moeders het prettig dit liggend in bed te doen. Door de hormonen die vrijkomen tijdens het geven van de borst, vallen moeders gemakkelijk (weer) in slaap. Dat is lekker, maar zorg dan dat je bed veilig is voor je baby. Of blijf wakker en leg haar terug in haar eigen bed. Ouders die een fles geven zijn doorgaans ook heel blij als ze weer verder kunnen slapen, dus daar geldt hetzelfde voor. Misschien een inkoppertje, maar hou het ’s nachts rustig. Doe geen fel licht aan, verschoon alleen als het echt nodig is en hou je baby zo slaperig mogelijk. Als je baby aan de borst of fles in slaap is gevallen, laat haar dan zo zachtjes mogelijk verder slapen. Maak je niet te druk over boertjes of melk die moet ‘zakken’. De meeste baby’s hebben daar in de nacht niet zo’n last van.
(nog invoegen) yoga midra meditatie.
ZZZzzzzzzzz
Je eigen slaap
Slapen is belangrijk, zowel voor je baby als voor jezelf. Als je merkt dat je meer slaap nodig hebt, kijk dan of je dáár de prioriteit kan leggen. Slaap inderdaad zoals ze zeggen eens met je baby mee overdag als dat voor je werkt. Als je baby dicht tegen je aan mag liggen, slaapt ze doorgaans langer, daar kun je dus gebruik van maken. Vraag of iemand uit je omgeving een paar uur met je baby wil gaan wandelen en duik zelf je bed in. Of ga een paar avonden per week vroeg naar bed. Soms is het fijn om eens een nacht alleen op een andere kamer te slapen en je partner of iemand anders de verantwoordelijkheid voor je baby te geven. Je kan ook zelf uit logeren gaan of je baby een nachtje ergens anders laten slapen. Betrek je netwerk en zoek hulp als het echt een issue wordt of als je je zorgen maakt over je baby. Want ook al is het allemaal maar een fase en veranderen dingen vanzelf, het is belangrijk dat jij of jullie en je baby samen een relatie kunnen opbouwen. Dat lukt meestal ook wel als je moe bent, maar jij bepaalt of moe té moe is.
Daar willen we nog wat aan toevoegen. Of jouw baby nou een gat in de dag slaapt of af en toe een klein dutje doet, het maakt veel uit hoe je zelf in de situatie staat. Te hoge verwachtingen van jezelf of je baby, teveel vergelijken met andere baby’s, teveel ballen in de lucht moeten houden of een stroom niet helpende gedachten kunnen ongelofelijk veel energie van je vragen. Energie die je niet kan bijslapen. Is er een mogelijkheid om met compassie naar je baby, jezelf en je gezin te kijken? Kun je zien wat je allemaal goed en liefdevol doet? Wat zijn de dingen in je leven, misschien voordat je ouder werd, waar je juist energie van kreeg en kun je die misschien weer oppakken? Voldoende buitenlucht, beweging, gezonde voeding en emotionele steun zijn allemaal dingen die je enorm kunnen helpen om je meer uitgerust te voelen en/of beter te kunnen slapen. En beter is niet altijd meer.
Daar willen we nog wat aan toevoegen. Of jouw baby nou een gat in de dag slaapt of af en toe een klein dutje doet, het maakt veel uit hoe je zelf in de situatie staat. Te hoge verwachtingen van jezelf of je baby, teveel vergelijken met andere baby’s, teveel ballen in de lucht moeten houden of een stroom niet helpende gedachten kunnen ongelofelijk veel energie van je vragen. Energie die je niet kan bijslapen. Is er een mogelijkheid om met compassie naar je baby, jezelf en je gezin te kijken? Kun je zien wat je allemaal goed en liefdevol doet? Wat zijn de dingen in je leven, misschien voordat je ouder werd, waar je juist energie van kreeg en kun je die misschien weer oppakken? Voldoende buitenlucht, beweging, gezonde voeding en emotionele steun zijn allemaal dingen die je enorm kunnen helpen om je meer uitgerust te voelen en/of beter te kunnen slapen. En beter is niet altijd meer.
slaapliedje
SAMENVATTINg
- In de eerste maanden leg je de basis voor ontspannen slaap.
- Baby’s vallen makkelijk in slaap als ze moe zijn en zich ontspannen en veilig voelen. Bij de ene baby gaat dit makkelijker dan bij de andere. Jouw bijdrage doet er toe.
- Er zitten grote verschillen tussen de hoeveelheid slaap van baby’s. De meeste baby’s slapen de eerste maanden gefragmenteerd en zonder ritme.
- Baby’s slapen het makkelijkst dichtbij een ander mens in de buurt. Er zijn veilige manieren om dit te doen.
- Zoek naar creatieve manieren om zelf voldoende slaap te krijgen, wat werkt is voor elk gezin anders en kan met de tijd of een ander kindje veranderen.
Bronvermelding en tips
Websites:
- Baby Sleep Info Source. Website Basis Online
- Artikel 'The science of safe and healthy baby sleep'. Website BBC.com
- Lindsey Hookway. Website: Lyndseyhookway.com
- Helen Bal. Website: Durham Infancy Sleep Centre
- Ewalina
- James McKenna Veilig slapen met je baby, juni 2021 uitgeverij ...
- lindsey
- Maartje Luijk, hoogleraar gezinspedagogiek, presentatie Slapen (exacte naam nog zoeken)